loveoflife
23-10-2002, 23:45
Chào các bạn,
Tôi không phải là một người học chuyên về CNTT mà làm trong lĩnh vực Điều khiển tự động. Lĩnh vực này thực ra sử dụng một hàm lượng CNTT rất lớn. Xin lấy 1 ví dụ điển hình là các hệ DCS (Distributed Control System) dùng cho các nhà máy chẳng hạn. Nói đến các hệ thống tự động cho nhà máy, người ta (không kể những người trong ngành) thường nghĩ đến máy móc phần cứng mà không biết rằng lượng phần mềm chiếm 1 tỉ lệ rất đáng kể, thậm chí còn hơn cả phần cứng (xét về khía cạnh chi phí tiền bạc và công sức phát triển). Thử kể ra đây một vài phần trong các phần mềm dùng cho hệ DCS:
- Các phần mềm cho các thiết bị điều khiển : các thiết bị điều khiển hiện nay (thậm chí cả các cảm biến hay chấp hành) ngày càng thông minh hơn, hầu hết đều được trang bị bộ VXL. Phần mềm cho các thiết bị này (không kể phần mềm điều khiển bởi phần này do người dùng phát triển, không tính vào thiết bị lúc bán ra) chính là 1 hệ điều hành, thậm chí là 1 HĐH real-time, multitasking với nhiều tính năng phức tạp và phải rất ổn định, tin cậy.
- Các phần mềm điều khiển giám sát : khi xem tivi chiếu về các nhà máy hiện đại, bạn thường thấy cảnh các kĩ sư ngồi trước những màn hình máy tính lớn, trên đó có giao diện rất đẹp trình bày sơ đồ công nghệ và thiết bị của nhà máy, và ngồi 1 chỗ kĩ sư có thể điều hành, giám sát hoạt động của toàn nhà máy. Yêu cầu của các phần mêm này rất cao, nó phải có giao diện đẹp và hợp lý, sử dụng phải cực kì thuận tiện và nhanh chóng (hãy thử hình dung khi nhà máy gặp sự cố và bạn muốn tắt 1 thiết bị nào đó, thế nhưng để vào đến chỗ có thể thao tác tắt thiết bị bạn phải vào năm bảy lớp Dialog thì chắc chắn không thể xử lý kịp thời được), có nhiều tính năng bổ sung như lập báo cáo tự động, tự động tổng hợp số liệu, giao tiếp với hệ thống quản lý công ty ở phía trên (kế hoạch SX, tài chính kế toán,...). Việc xây dựng phần mềm này đòi hỏi người phát triển phải có kiến thức về Công nghệ, lại phải có óc thẩm mĩ, hiểu biết về mĩ thuật công nghiệp,...
- Các phần mềm cấu hình và phát triển : đặt trên các trạm kĩ thuật, dùng cho công việc cấu hình hệ thống, xây dựng và phát triển, mô phỏng, thử nghiệm các phần mềm cho toàn bộ hệ thống. Các công cụ ở đây hầu hết đều rất hiện đại, chẳng hạn như để lập 1 chương trình điều khiển, bạn không cần phải viết dòng lệnh nào, chỉ cần kéo thả các khối chức năng, nối chúng lại với nhau, đặt thông số và sau đó download xuống thiết bị. Với công nghệ đối tượng thành phần phân tán, bạn ngồi 1 chỗ làm việc với toàn bộ hệ thống mà như là đang làm việc với các thiết bị cắm vào PC của mình vậy, không còn khoảng cách hay sự phân biệt máy của anh, máy của tôi nữa.
- hệ thống phần mềm DCS là 1 hệ thống tích hợp rất chặt chẽ và hoàn chỉnh, xây dựng xung quanh 1 CSDL quá trình phân tán, kết hợp nhuần nhuyễn tất cả các thành phần để đem lại cho khách hàng sự đơn giản, thuận tiện và hiệu quả cao nhất khi xây dựng, phát triển và điều hành hoạt động của dây chuyền công nghệ.
Phải nói rằng lĩnh vực phần mềm cho Công nghiệp là 1 lĩnh vực rất khó nhưng nhợi luận cũng rất cao. Một hệ thống phần mềm DCS như trên có cái giá rất "trên trời", có thể từ vài trăm nghìn đến hàng triệu USD, không sợ ăn cắp bản quyền hay *****. Đấy là chưa kể những dịch vụ kèm theo. Chẳng hạn nếu bạn mua 1 bộ phần mềm DCS tốn hàng trăm ngàn USD (hay hơn thế) nhưng cũng chỉ có được phần Standard, còn những phần nâng cao, bổ sung tính năng thêm thì lại phải mua với giá cũng chẳng dễ chịu chút nào. Chưa kể mỗi khi có sự cố, hoặc những lúc cần nâng cấp hay bảo trì hệ thống, thường phải thuê chuyên gia của hãng sang với chi phí có thể tới chục nghìn USD/ngày làm việc.
Ở VN hiện nay, các phần mềm cho Công nghiệp có lẽ 100% là phải mua của Tây. Chi phí cho khoản này không nhỏ chút nào. Những người làm trong lĩnh vực này vẫn luôn khát khao, mong muốn tự mình có thể xây dựng được những phần mềm như vậy cho nước nhà. Nếu làm được điều này thì sẽ tiết kiệm được cho đất nước bao nhiêu, mà bản thân cũng "kiếm" được không ít, chưa kể còn nhiều cái lợi khác. Thế nhưng chúng ta vẫn chưa làm được. Những người làm trong ngành ĐK và TĐH mà thật giỏi về CNTT không phải nhiều. Ngược lại, những người chuyên về CNTT (tôi chưa nói tới việc là trình độ của những người học chuyên CNTT của VN ra sao) lại quan tâm đến những cái đâu đâu í, họ không mặn mà với phần mềm cho Công nghiệp hay là họ không biết rằng có một lĩnh vực như thế. Phần mềm là cái mà chúng ta có thể canh tranh được với thế giới (chứ phần cứng thì hơi bị khó đấy, nhất là trong lĩnh vực đòi hỏi rất cao về chất lượng như Công nghiệp) vậy mà chúng ta chẳng làm gì. Điều đó không đáng để suy nghĩ sao ?
Nhìn lại những gì đã viết, tôi thấy mình thật dài dòng quá. Nhưng tất cả đều nhằm nói với các bạn, những người mà tôi nghĩ rằng đều rất ham mê CNTT và/hoặc học chuyên về CNTT, rằng có một lĩnh vực đang rất cần các bạn. Mong rằng các bạn, trong tương lai, sẽ có thể giúp cho phần mềm Việt Nam phát triển và chiếm lĩnh lĩnh vực phần mềm công nghiệp. Điều này không chỉ tốt cho CN phần mềm VN mà còn tốt cho ngành Công nghiệp nói chung, đặc biệt là TĐH và ĐKTĐ.
Tôi không phải là một người học chuyên về CNTT mà làm trong lĩnh vực Điều khiển tự động. Lĩnh vực này thực ra sử dụng một hàm lượng CNTT rất lớn. Xin lấy 1 ví dụ điển hình là các hệ DCS (Distributed Control System) dùng cho các nhà máy chẳng hạn. Nói đến các hệ thống tự động cho nhà máy, người ta (không kể những người trong ngành) thường nghĩ đến máy móc phần cứng mà không biết rằng lượng phần mềm chiếm 1 tỉ lệ rất đáng kể, thậm chí còn hơn cả phần cứng (xét về khía cạnh chi phí tiền bạc và công sức phát triển). Thử kể ra đây một vài phần trong các phần mềm dùng cho hệ DCS:
- Các phần mềm cho các thiết bị điều khiển : các thiết bị điều khiển hiện nay (thậm chí cả các cảm biến hay chấp hành) ngày càng thông minh hơn, hầu hết đều được trang bị bộ VXL. Phần mềm cho các thiết bị này (không kể phần mềm điều khiển bởi phần này do người dùng phát triển, không tính vào thiết bị lúc bán ra) chính là 1 hệ điều hành, thậm chí là 1 HĐH real-time, multitasking với nhiều tính năng phức tạp và phải rất ổn định, tin cậy.
- Các phần mềm điều khiển giám sát : khi xem tivi chiếu về các nhà máy hiện đại, bạn thường thấy cảnh các kĩ sư ngồi trước những màn hình máy tính lớn, trên đó có giao diện rất đẹp trình bày sơ đồ công nghệ và thiết bị của nhà máy, và ngồi 1 chỗ kĩ sư có thể điều hành, giám sát hoạt động của toàn nhà máy. Yêu cầu của các phần mêm này rất cao, nó phải có giao diện đẹp và hợp lý, sử dụng phải cực kì thuận tiện và nhanh chóng (hãy thử hình dung khi nhà máy gặp sự cố và bạn muốn tắt 1 thiết bị nào đó, thế nhưng để vào đến chỗ có thể thao tác tắt thiết bị bạn phải vào năm bảy lớp Dialog thì chắc chắn không thể xử lý kịp thời được), có nhiều tính năng bổ sung như lập báo cáo tự động, tự động tổng hợp số liệu, giao tiếp với hệ thống quản lý công ty ở phía trên (kế hoạch SX, tài chính kế toán,...). Việc xây dựng phần mềm này đòi hỏi người phát triển phải có kiến thức về Công nghệ, lại phải có óc thẩm mĩ, hiểu biết về mĩ thuật công nghiệp,...
- Các phần mềm cấu hình và phát triển : đặt trên các trạm kĩ thuật, dùng cho công việc cấu hình hệ thống, xây dựng và phát triển, mô phỏng, thử nghiệm các phần mềm cho toàn bộ hệ thống. Các công cụ ở đây hầu hết đều rất hiện đại, chẳng hạn như để lập 1 chương trình điều khiển, bạn không cần phải viết dòng lệnh nào, chỉ cần kéo thả các khối chức năng, nối chúng lại với nhau, đặt thông số và sau đó download xuống thiết bị. Với công nghệ đối tượng thành phần phân tán, bạn ngồi 1 chỗ làm việc với toàn bộ hệ thống mà như là đang làm việc với các thiết bị cắm vào PC của mình vậy, không còn khoảng cách hay sự phân biệt máy của anh, máy của tôi nữa.
- hệ thống phần mềm DCS là 1 hệ thống tích hợp rất chặt chẽ và hoàn chỉnh, xây dựng xung quanh 1 CSDL quá trình phân tán, kết hợp nhuần nhuyễn tất cả các thành phần để đem lại cho khách hàng sự đơn giản, thuận tiện và hiệu quả cao nhất khi xây dựng, phát triển và điều hành hoạt động của dây chuyền công nghệ.
Phải nói rằng lĩnh vực phần mềm cho Công nghiệp là 1 lĩnh vực rất khó nhưng nhợi luận cũng rất cao. Một hệ thống phần mềm DCS như trên có cái giá rất "trên trời", có thể từ vài trăm nghìn đến hàng triệu USD, không sợ ăn cắp bản quyền hay *****. Đấy là chưa kể những dịch vụ kèm theo. Chẳng hạn nếu bạn mua 1 bộ phần mềm DCS tốn hàng trăm ngàn USD (hay hơn thế) nhưng cũng chỉ có được phần Standard, còn những phần nâng cao, bổ sung tính năng thêm thì lại phải mua với giá cũng chẳng dễ chịu chút nào. Chưa kể mỗi khi có sự cố, hoặc những lúc cần nâng cấp hay bảo trì hệ thống, thường phải thuê chuyên gia của hãng sang với chi phí có thể tới chục nghìn USD/ngày làm việc.
Ở VN hiện nay, các phần mềm cho Công nghiệp có lẽ 100% là phải mua của Tây. Chi phí cho khoản này không nhỏ chút nào. Những người làm trong lĩnh vực này vẫn luôn khát khao, mong muốn tự mình có thể xây dựng được những phần mềm như vậy cho nước nhà. Nếu làm được điều này thì sẽ tiết kiệm được cho đất nước bao nhiêu, mà bản thân cũng "kiếm" được không ít, chưa kể còn nhiều cái lợi khác. Thế nhưng chúng ta vẫn chưa làm được. Những người làm trong ngành ĐK và TĐH mà thật giỏi về CNTT không phải nhiều. Ngược lại, những người chuyên về CNTT (tôi chưa nói tới việc là trình độ của những người học chuyên CNTT của VN ra sao) lại quan tâm đến những cái đâu đâu í, họ không mặn mà với phần mềm cho Công nghiệp hay là họ không biết rằng có một lĩnh vực như thế. Phần mềm là cái mà chúng ta có thể canh tranh được với thế giới (chứ phần cứng thì hơi bị khó đấy, nhất là trong lĩnh vực đòi hỏi rất cao về chất lượng như Công nghiệp) vậy mà chúng ta chẳng làm gì. Điều đó không đáng để suy nghĩ sao ?
Nhìn lại những gì đã viết, tôi thấy mình thật dài dòng quá. Nhưng tất cả đều nhằm nói với các bạn, những người mà tôi nghĩ rằng đều rất ham mê CNTT và/hoặc học chuyên về CNTT, rằng có một lĩnh vực đang rất cần các bạn. Mong rằng các bạn, trong tương lai, sẽ có thể giúp cho phần mềm Việt Nam phát triển và chiếm lĩnh lĩnh vực phần mềm công nghiệp. Điều này không chỉ tốt cho CN phần mềm VN mà còn tốt cho ngành Công nghiệp nói chung, đặc biệt là TĐH và ĐKTĐ.